Siła oddziaływania zapachu na zmysły i samopoczucie człowieka jest ogromna. Jak to się dzieje, że czujemy zapach? Jakie mechanizmy o tym decydują?
Poza arkanami sztuki perfumiarskiej i kunsztem komponowania niezapomnianych kompozycji zapachowych, przez lata zagadką pozostawał sam mechanizm czucia zapachu. Wzrok, dotyk, smak, słuch, węch – to dzięki nim, postrzegamy świat i jego elementy w określony sposób. W swoim subiektywnym odczuciu odbieramy otaczające nas elementy rzeczywistości jako piękne, intrygujące, przyciągające… lub wręcz przeciwnie. Jak więc czujemy zapachy?
Jak ważny jest zapach – mądrość natury
Analizując fascynujący świat natury można odkryć jak ważną rolę zmysł węchu pełni wśród zwierząt. W wielu wypadkach jest zmysłem niezbędnym do przetrwania. Pozwala rozpoznać osobniki z własnego stada, ale także wyczuć obcych. Umożliwia znalezienie pożywienia, rozpoznanie roślin jadalnych i tych trujących, odnalezienie wody oraz – prawidłowej drogi.
Zapach pozwala też zwierzętom rozpoznawać chorobę czy nieprawidłowości w organizmach innych. Stąd między innymi właśnie dzięki wykorzystaniu zmysłu węchu, szkoleni w tym kierunku psi asystenci potrafią przewidzieć nadchodzący atak choroby u swojego opiekuna. Na podstawie analizy znaczenia tego zmysłu w świecie natury przyjmuje się, że węch jest jednym z najstarszych zmysłów.
Badania naukowe nad naturą zapachu
Przełomem w poznaniu natury tego zmysłu były badania Lindy Buck i Richarda Axe’a. Mimo, że zapach kojarzy nam się ze swojej natury z czymś bardzo efemerycznym i ulotnym, tu do gry weszła twarda nauka. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem nowoczesnych metod biologii molekularnej i na podstawie ich wyników wyjaśniono mechanizm wykrywania cząsteczek zapachowych przez układ węchowy. Za wyniki swoich badań zostali nagrodzeni najwyższym naukowym wyróżnieniem – odbierając w 2004 roku nagrodę Nobla.
Badacze zwrócili szczególną uwagę na niezwykłą wrażliwość receptorów węchowych, które odbierają sygnały zapachu. Okazało się, że choć na co dzień możemy tego nie odczuwać, nasz węch jest czulszy niż nasz wzrok! Nasze nosy, a właściwie mózgi, są w stanie odróżnić około 10 tysięcy odrębnych zapachów, a tę zdolność mamy, dosłownie, zapisaną w genach. Buck i Axe określili, że aż 3 % całego ludzkiego genomu to geny odpowiedzialne za kodowanie białek węchowych i nie ma w naszym genetycznym wzorze drugiej równie licznej grupy skupionej na wspólnym zadaniu. To również podkreśla wagę zapachu – i zmysłu węchu w naturze.
Jak czujemy zapachy
Jak więc wygląda cały proces odczuwania zapachu?
> Związki zapachowe trafiają do receptorów węchowych (które mamy w nabłonku jamy nosowej i układu oddechowego)
> Receptory rozpoznają poszczególne substancje, a następnie je kodują
> Tak zakodowana informacja o zapachu trafia za pośrednictwem układu nerwowego do mózgu
> Mózg odczytuje dostarczone mu w zaszyfrowanej formie informacje o zapachu – i stąd wiemy czy i jak coś nam pachnie
To wcale nie jest takie proste, i choć trwa niezauważalną chwilę – oddziałuje na nas długotrwale. Dowiedz się więcej o wpływie zapachu na samopoczucie! >()
Natura nas fascynuje – także natura zapachu, a Was? Poznajcie ją lepiej z COLABO! <BLOG> <Zapachy COLABO>
